Görünenin Ötesi –

Tanım yapmak düşünceyi dondurabilir. Düşünme tanımsız yol alamayacağı
gibi orada kalamazda. Bilgi edinme süreci kendini sonuna kadar
götürmeden tamamlanmış olmaz. Bu süreç algıyla başlayıp belirli
aşamalardan geçerek anlamayla (kavrama varmakla) sonuçlanır.
İnsan bu bilme sürecine bağlı olarak gelişiyor. Doğal ve toplumsal
dürtülerinin etkisiyle oluşan bilinç, uyaranlarıyla sınırlı kalıyor. Ancak
farkında olma yetimizle, var oluşu bilmek ve ötesine geçmek isteriz. Aklımızın
soru üretip yanıt arama isteklerine engel olamayız. Bir içgüdü varlığı
olmanın ötesine geçip tinsel bir varlık olmaya buradan başlarız. Olmayanı
oldurarak bir dünya yaratır ve onun içinde yaşarız. Böylece insan kendi
belirlenimini dışından değil bizzat kendisinden alır ki, bu aynı zamanda onun
özgürlüğüdür. Burada sözü edilen siyasi özgürlüğün kazanılmış olması değil;
düşünen bir varlık olarak, kendi belirlediği iradesinin, değerlerinin,
vicdanının ve tasarımlarının sahibi olan özgür bireydir. Kendini bilmek,
kendi olmak, özne olmak gibi kavramlar, bilinçli etkinliklerle gerçeklik
kazanırlar. Var olanı olumsuzlayarak kendini üreten birey aynı anda kendi
özgürlüğünü de yaratıyor demektir. Özgürleşmenin olanağı düşünme
gücünde saklıdır; çünkü insana ait tüm üretimler önce düşüncede var
edilirler. Duygular, sanatsal yaratımlar tinsel değerler hep düşünceden
kaynaklanırlar ve onunla anlam kazanabilirler. Zihinde tasarımlanıp eylem
yoluyla nesnel olgular haline getirilirler. Bu ister bir sanat eseri, ister
bilimsel buluş, ister politik bir proje olsun fark etmez. Belirli bir tasarım ne
kadar öznel olursa olsun gerçekleştiği andan itibaren başka bilinçler
tarafından değerlendirilmeye açık bir nesnedir. Bireylerin birbirini etkileyip
dönüştürmeleri bu ürünler aracılığıyla kurulan düşünsel ve duygusal
ilişkilerle de oluyor. O halde şunu söylemek bir abartı olmaz: Niteliği yüksek
ilişki, düşünsel etkinliklerle beslenen ilişkilerdir. Özgürlük insanın
doğasında potansiye olarak vardır, ilişkilerle açığa çıkar; dahası bitip
donuklaşan bir olgu değil, sürekli var edilmesi, içeriği doldurulması gereken
kesintisiz bir süreçtir.